Voor de Nederlandse lezer is de slogan hoogst herkenbaar. De reclame van WC-eend is een icoon in de commercie omdat het precies de moeilijkheid blootlegt waar veel bedrijven mee te maken hebben én er tegelijkertijd de spot mee drijft. Namelijk hoe verkoop ik mijn product met een externe legitimatie, zodat ik niet als enige roep dat mijn product goed is. Deze moeilijkheid is niet alleen terug te vinden bij bedrijven. Onderzoekers van het Max Planck Institüt für Gesellschaftsforschung (MPFG) hebben deze gedachte toegepast op de onderzoeken van de Eurobarometer. Zij stellen in hun discussion-paper van Oktober 2015:

The initiator of the Eurobarometer is the European Commission, which implies partial congruence of the object and subject of research. The Commission may therefore be encouraged to blur the line between survey-taking and PR. This paper shows evidence that this is the case. (p.2)

In hun onderzoek behandelen zij ditmaal de periode van 1995 tot en met 2010 en zij concluderen:

What concerns us here is the fact that all the violations we found systematically steer responses in a pro European, integration friendly direction. In fact, we did not find a single example in which the violations steered responses inversely. While we still cannot rule out that these violations happened without strategic intention, it is fair to argue that this possibility is highly unlikely. (p.18)

De rol van de barometer is onderzoeken hoe burgers van de nationale lidstaten staan tegenover EU-integratie, tegenover de instituties van de EU en aanverwante zaken, zo valt te lezen op de website van de Eurobarometer.  Dit onderzoek wordt EU-breed uitgevoerd. Terecht wordt het dus een barometer genoemd. Het probleem dat nu ontstaat is dat we ons af kunnen vragen op basis van het discussion-paper of deze barometer wel betrouwbaar is. Dit is zeer waarschijnlijk niet het geval wordt geconcludeerd. Dat betekent vanzelfsprekend niet dat er geen juich-stemming zou bestaan ten opzichte van de EU en diens plannen. Wel betekent het dat, gezien het gegeven dát er een tendens is in de onderzoeken van de Eurobarometer de EU er positiever uit te laten komen, dat dit enthousiasme in de praktijk kleiner is dan weergegeven middels onderzoek.

Dat is een groot probleem. Dat statistiek niet altijd te vertrouwen is moge duidelijk zijn. Dat is op zichzelf ook niet erg, zolang de gebruikers van die statistiek de inherente fouten binnen de methodologie kennen en daar rekening mee houden in de eigen uitspraken. Anders wordt het wanneer, zoals hier het geval lijkt te zijn, de resultaten vervolgens worden gebruikt door de Europese Commissie om te laten zien hoe goed het eigenlijk gaat in de onderlinge relatie EU en burger van de lidstaten. Burgers zijn echter niet op de hoogte van de methodologische beperkingen van het onderzoek en kunnen derhalve niet anders dan geloven in de uitkomst. Dat betekent dat voorstanders van een andere, of geen, EU stelselmatig de eigen overtuiging niet weerspiegeld zien. Zo wordt ten onrechte een positiever beeld tot stand gebracht dan dat er in werkelijkheid bestaat ten aanzien van de door de Eurobarometer onderzochte onderwerpen. Zo wordt, deels onterecht, een aura van onvermijdelijkheid opgebouwd, dat minder makkelijk tot stand kan komen indien die onderzoeken neutraal zouden zijn. Dit laatste wordt overigens niet zo direct door de onderzoekers besproken. Terecht overigens, aangezien de lading ervan niet meer wetenschappelijk is, maar meer in de maatschappelijke arena ligt. Dan gaat het namelijk meer over de wenselijkheid van de uitkomst, dan de uitkomst op zichzelf.

Dat nu vast lijkt te staan dat de Eurobarometer een ingebouwde bias heeft ten opzichte van verdere EU-integratie en dat deze bias bijna niet niet-intentioneel te noemen is, is een kwalijke zaak. Complexe zaken als het weggooien van soevereiniteit, al dan niet in porties, naar de EU verdient het om in ieder geval in het juiste licht gesteld te worden en niet alleen in het kader van: Wij van EU-eend adviseren EU-eend.