In een marktsysteem waarin hosanna hoogtij viert gaan de prijzen altijd omhoog. In een reële markt gaan prijzen ook naar beneden. In de utopische situatie dat er een vrije markt is komen prijsschommelingen veelvuldig voor. Deze worden veroorzaakt door het toevoegen van een product aan de markt, kwantitatief, of door het verbeteren van een product, kwalitatief tegen een lagere of hogere prijs door een ondernemer. De waarde van de toevoeging in de ogen van de enkele mens bepaalt vervolgens de prijs. Wordt de toevoeging als nutteloos beoordeeld, kwalitatief slecht brood voor eenzelfde prijs als kwalitatief goed brood, dan zal het product niet slagen. De mens is daarmee koning op de markt.

Deze ‘koning’ zal een dak boven zijn hoofd dienen te hebben. Hoewel de som geld groter is bij de aanschaf van een huis blijft het principe hetzelfde. Is de toevoeging van een huis op de markt kwalitatief of kwantitatief een verbetering dan zal het product aftrek vinden op de markt. Dit werkt niet in de hand dat er een race naar de bodem plaatsvindt. Integendeel, makers van velerlei kwalitatieve en kwantitatieve producten vinden een brede variëteit aan kopers voor hun product. Simpelweg omdat het te besteden bedrag voor ieder mens anders is. Eenieder heeft zo de mogelijkheid die kwaliteit te kopen die hij kan betalen of die hij het product waard vindt. Dit is de utopie van de vrije markt.

Kijkend naar de markt van vandaag de dag zijn er vele verstorende factoren. Mensen dragen belastingen af waardoor ze minder te besteden hebben. Hierdoor kunnen zij hun potentieel op de markt niet waarmaken en worden zij beknot in activiteit. Over het nut daarvan is genoeg te debatteren, voor nu is het belangrijk vast te stellen dat deze verstorende factoren, in al haar facetten, aanwezig zijn. Een van die facetten is de huizenmarkt.

Hoe het gekomen moge zijn, realiteit is dat een grote groep Nederlanders weinig tot geen geld hadden om een huis te kopen. In een vrije markt merken huizenaanbieders dit. Zij dienen hun prijzen aan te passen om te zorgen dat ze toch verkopen. Zoniet in de realiteit. Via Hypotheekrente-aftrek en Nationale Hypotheek Garantie is decennialang een koevoet in het hierboven beschreven mechanisme geplaatst. Het gevolg zijn stijgende huizenprijzen omdat de, voorheen absurd, hoge huizenprijzen niet gecorrigeerd worden door gebrek aan geld bij huizenkopers resulterend in dalende vraag en de daarop volgende noodzaak voor bouwers en verkopers kwantitatief of kwalitatief te verbeteren.

Dat nu toch een correctie plaatsvindt is een teken dat er niet een ‘de markt’ is. Er zijn slechts vele honderdduizenden mensen die het water aan de lippen staat en die vastzitten aan hoge hypotheken. Dat deze mensen een keuze maken tussen portemonnaie en toekomst is dan ook niet vreemd. Die keus van honderdduizenden enkelingen wordt echter continu beïnvloed door partijen die er baat bij hebben dat het voorbijgaande circus nog een nacht haar tenten opslaat. Het beïnvloeden van mensen om een keuze te maken die niet een lange termijn interesse is voor de mensen zelf, maar gericht is op het voortbestaan van de partijen die de suggestie doen heeft niets met een vrije markt te maken.