No strings attached

De interactie in de huidige politiek tussen partijen bestaat er voornamelijk in vanuit een bepaalde status-quo met elkaar te onderhandelen, waarbij de grondslag voor succes de mate is waarin in de partijen ‘nader tot elkaar gekomen zijn’. Degenen die zich niet aan deze norm willen houden worden alras niet meer gevraagd voor de verschillende overlegstructuren. Politiek is dan ook een compromisfabriek. Het is op dit vlak dat liberalisme een onderscheid maakt dat haar vaak tegengeworpen wordt.

Het niet willen maken van compromissen lijkt de uitdrukking te zijn van een bepaalde starheid. Een starheid die niet altijd even goed begrepen wordt. Wat is er immers verkeerd aan nader tot elkaar komen en zo tot een oplossing komen waar beide partijen zich in kunnen vinden. De achtergrond daarvoor is vrij simpel. In de voorgaande weken zijn we langs de basis gekomen van liberalisme, privaat eigendom van productiemiddelen, vrede en vrijheid. Deze drie punten dienen verdedigd te worden door de staat, die zowel intern als extern de functie heeft op vredige wijze de ontplooiing van de mens te faciliteren door te zorgen dat zij kunnen handelen zonder barrières.

Als nu dit de uitgangspunten zijn van de utopie die liberalisme heet en dit is de ogen van hen die dit nastreven het hoogste goed, dan is het alras duidelijk waarom deze positie compromitteren tot haar ondergang zal leiden. Een compromis is als het mengen van verf. Als u niet van groen houdt en u blijft maar lang genoeg druppels gele verf door de blauwe verf mengen ontstaat vanzelf datgene waar u niet van houdt. De kleur groen. Toch is het heel wel mogelijk dat u elke keer toestemming hebt gegeven nog een druppel te mengen. Immers, het verschil met de vorige stap is niet heel klein, dus wat kan die ene druppel extra nu voor kwaad? Ten opzichte van de vorige stap inderdaad niet veel, maar ten opzichte van uw beginpositie is elke druppel voor u een achteruitgang.

Een compromis verwatert de oorspronkelijke positie. Daarnaast wordt het ook lastig om naar die oorspronkelijke positie terug te keren. Dat is immers niet echt aardig. Eerst wilde u wel gewoon om de tafel zitten en nu niet meer? Terwijl u vorige week nog wel gewoon wilde praten. Dat is toch wat onbeleefd? Wat is er nu anders dan vorige week? Weinig toch? Er komt alleen maar een druppel bij? Oh, u wilt niet een druppel erbij? Nou vooruit, een halve druppel dan? Dan hebt u toch iets voor elkaar gekregen. Begrippen als vrijheid, vrede en privaat eigendom lenen zich nu eenmaal niet voor dit soort gemarchandeer. Dit zijn principiële uitgangspunten, geen extra uitgaven op onderwijs of een nieuwe spoorlijn. Deze punten kunnen zo principieel zijn omdat ze zich al enkele duizenden jaren bewezen hebben. De economische gedachte erachter strookt met de praktijk. Als u met rust gelaten wordt, hebt u een betere kans vooruit te komen dan wanneer u om de haverklap naar de wapenen moet grijpen om lijf en goed te verdedigen.

In tegenstelling tot het liberalisme is het collectivistische gedachtegoed nieuw. Het is zo”n 230 jaar oud in haar huidige politieke vorm en heeft op moeten boksen tegen de economische en practische realiteit. Deze realiteit werd ingevuld door liberalisme en ander marktgericht no-nonsense denken over de economie. Daar telkens een klein compromis mee kunnen sluiten is dan ook wel degelijk een overwinning. De economische realiteit is echter nooit bewezen, sterker nog, de praktijk heeft uitgewezen dat collectivisme niet werkt. De Sovjet-Unie is in elkaar geklapt, China schuift richting een meer kapitalistisch systeem, in noord-Korea heerst grote armoede en Cuba heeft een dubbele economie, waardoor het land nog kan functioneren. Collectivisme is ook heden ten dage nog in volle bloei. Daarom kunnen ook nu nog veel succes geclaimd worden. Ja, de fabriekseigenaar is eigenaar, maar wij kunnen het loon bepalen. Ja, de boer mag zijn koeien melken, maar wij bepalen welke prijs hij voor zijn melk krijgt. Ja, de professor mag doceren, maar wij bepalen de inhoud van zijn curriculum. Dit zijn compromissen die op enig moment in de geschiedenis behaalt zijn door collectivisten.

Dat het liberalisme voor een groot deel van toneel verdwenen is, is dan ook te danken aan de mate waarin liberalen de vrijheid willen compromitteren. Datzelfde geldt voor de vrede en het privaat eigendom. Compromissen sluiten op die punten is de principes verloochenen. Het is mede hierom dat liberalen er altijd vanuit zijn gegaan dat het de ideeën zijn die de mens moeten overtuigen en vormen en niet de politieke propaganda voor het snel verwezenlijken van, collectivistische, utopia.

Elke woensdag verschijnt een nieuwe aflevering over het boek ‘Liberalismus’ van Ludwig von Mises uit 1927. Dit is deel VIII in deze serie en daarvoor is gebruik gemaakt van Hoofdstuk IV.

De foto is gemaakt door: Dr. Motte